Vuilvangers in Roer en Geul maken niet alleen schoner

Waterschap Limburg plaatste in september 2020 vuilvangers en een krooshek op hotspots in de Geul en de Roer. Doel van deze hekken is het schoner maken van de beken en rivieren, maar deze litter traps zijn ook op een ander vlak heel waardevol: ze leveren namelijk een schat op aan informatie. 

Vuilvangers in Roer en Geul met een missie

Waterschap Limburg zet zich net als andere LIVES partners al jaren actief in om onze rivieren schoon te maken én te houden. Het plaatsen van vuilvangers en krooshekken zijn maatregelen die daarbij kunnen helpen. Maar feitelijk moet het probleem aan de bron worden aangepakt. Het is dan ook niet gek dat er bij het plaatsen van de litter traps ook een onderzoeksdoel is meegenomen. 

Het onderzoek focust zich op kennisvergaring, herkennen van seizoensinvloeden en het in kaart brengen van brongebieden. Door het analyseren van het zwerfvuil kunnen mogelijke brongebieden worden achterhaald. Het achterhalen en benaderen van de brongebieden is essentieel om de hoeveelheid zwerfvuil in de rivieren te verminderen. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt in seizoenen, want – nu blijkt – elk seizoen brengt zijn eigen zwerfvuil met zich mee. 

De vuilvanger in Roer.

De vuilvanger in Valkenburg aan de Geul.

Notoire verzamelplaatsen van vuil

De locaties van de vuilvangers komen niet uit de lucht vallen. Ze zijn al jarenlang een verzamelpunt van zwerfafval en zijn aangemerkt als zogenoemde hotspots. De vuilvangers in de Roer zijn geplaatst op twee locaties bij de ECI Cultuurfabriek/Waterkrachtcentrale in Roermond (zie foto 1). De vuilvanger in Valkenburg (een drijfbalk net bovenstrooms van Valkenburg) ligt net buiten het centrum van Valkenburg in de Kleine Geul (zie foto 2). Deze locaties zijn ook gekozen vanwege de goede bereikbaarheid. Ze moeten immers ook regelmatig worden leeggemaakt.

Samen werken aan bronaanpak

De locaties zijn niet zomaar gekozen. Het zijn locaties die de mogelijkheid bieden om nauw samen te werken met partners in de regio. Bij de Roer wordt samengewerkt met de ECI Waterkrachtcentrale en bij de Geul met diverse molenaars. Samen met aannemers, molenaars en tientallen vrijwilligers probeert Waterschap Limburg zo het zwerfafval dat zich in de beken bij de vuilvangers verzamelt goed in kaart te brengen, te analyseren en te bekijken op welke locaties er bovenstrooms eventueel maatregelen moeten worden getroffen of – in het kader van bronaanpak – in gesprek moet worden gegaan met burgers, bedrijven of instanties.

Nauwkeurige registratie volgens Ospar-methodiek

Bij deze rivieren wordt het zwerfvuil maandelijks geanalyseerd met behulp van een turflijst. De turflijsten zijn gebaseerd op de rivier-Ospar-methode. De rivier-OSPAR-methode maakt gebruik van een gedetailleerde itemlijst voor het verzamelen van gegevens, met meer dan 100 specifieke items en 10 hoofdcategorieën. De gegevensverzameling volgens deze methode geeft gedetailleerde informatie over het type en de samenstelling van het afval dat op de oevers ligt. Per locatie wordt aangegeven welke items er gevonden zijn. Opvallende zaken zoals een grote hoeveelheid van eenzelfde soort afval worden apart genoteerd. Dit alles resulteert in een nauwkeurige registratie die een schat aan waarde oplevert voor verdere analyse. Waterschap Limburg hoopt binnen afzienbare tijd de eerste resultaten te kunnen publiceren.

Welke informatie wordt er verzameld?

• Gevonden items per locatie. 
• Alle locaties samengevoegd met hierin een overzicht van het aantal gevonden items.
• Top 10 meest gevonden items per locatie.
• Top 10 meest gevonden items van alle locaties samen.
• Visuele ondersteuning middels foto’s van de meest gevonden items.
• Resultaten per maand van iedere locatie, middels een foto in beeld gebracht.
• Indeling van de locaties op basis van meest vervuild tot minst vervuild.

Deze littertraps worden om de maand en soms om de twee weken leeggehaald maar 1x per week geanalyseerd aan de hand van OSPAR-methodiek. Het River-OSPAR-protocol is het meest gedetailleerde protocol voor het karakteriseren van het type en de samenstelling van het zwerfafval op de rivieroever. De rivier-OSPAR-methode maakt gebruik van een gedetailleerde itemlijst voor het verzamelen van gegevens, met meer dan 100 specifieke items en 10 hoofdcategorieën. De gegevensverzameling volgens deze methode geeft gedetailleerde informatie over het type en de samenstelling van het afval dat op de oevers ligt. (Bron: Waterschap Limburg)