Unieke natuur en erfgoed, daar hoort geen plastic in!

Sofie Wyns (RLKM) droomt van een schone Maasvallei zonder zwerfafval en plastic.
Sofie Wyns, projectmedewerker bij Regionaal Landschap Kempen en Maasland, zet zich al vele jaren in voor de natuur. Het grensoverschrijdend rivierlandschap van Rivierpark Maasvallei is haar troetelkind en direct ook de verbinding met het Interreg-project Litter Free Rivers and Streams (LIVES). “Unieke natuur en erfgoed, daar hoort geen plastic in. Samenwerking om het plastic drastisch terug te dringen, is absoluut noodzakelijk!”
Sofie vertelt waarom het natuurbehoud van het grensoverschrijdend RivierPark Maasvallei haar zo aan het hart gaat.

Leven in een afvalmaatschappij

“We hebben teveel afval”, zegt Sofie, “We leven in een afvalmaatschappij en blijven maar weggooien. Het is te gemakkelijk geworden om dingen maar éénmalig te gebruiken en weg te gooien om het daarna weer snel te vervangen. We hebben het onszelf enerzijds gemakkelijk gemaakt, maar anderzijds ook te moeilijk om ons gedrag gemakkelijk, snel en ‘goedkoop’ te kunnen aanpassen. Sensibilisering, bewustwording en gedragswijzing zijn echte uitdagingen geworden”.

De Maas als rode draad

De in Diepenbeek (B) woonachtige moeder van 2 is van huis uit archeoloog. Na haar studie in Leuven werkte zij 10 jaar lang als archeoloog in Nederland. In die tijd was ze al verbonden met de Limburgse Maas: ze deed onder andere onderzoek in Venlo en Eijsden. Maar ook in de wijde omgeving zoals in Kerkrade en in Beek was ze actief op zoek naar resten uit het verleden. Nu werkt ze al 11 jaar bij het Regionaal Landschap Kempen en Maasland (RLKM). “Samen met een gedreven team werk ik aan het RivierPark Maasvallei (RPMV). Dit unieke gebied vormt een natuurrijk, grensoverschrijdend rivierlandschap waar bewoners en bezoekers tot rust komen. De rivier vormt als ecologische hoofdweg het hart en de basis voor duurzame beleving. Kwaliteit, aandacht voor erfgoed en samenhang zorgen voor een landschap waar het goed is om te leven, te werken en te ontspannen.” 

Maasvallei in beweging

“Het RivierPark Maasvallei is een unieke gebied, waarbij de Maas en haar omgeving of de impact op haar omgeving mij altijd al heeft geïnspireerd, vroeger als archeoloog en nu als projectmedewerker. Ik coördineer verschillende ontwikkelingsprojecten in het RPMV waaronder de uitbouw en samenwerking van het internationaal visitor center ‘De Wissen’, de toegangspoort van het hele RivierPark Maasvallei. Daarnaast draag ik bij aan landinrichtingsprojecten in diverse Vlaamse Maasdorpen. De complexiteit die je meemaakt, de vele contacten die je legt of mensen met elkaar verbindt, de kans om tot nieuwe ontwikkelingen te komen en die verder kunnen bijdragen aan het versterken, vergroenen en verduurzamen van een unieke regio is fantastisch. Daarbij kom je zowel beleid, projecten en mensen tegen op regionaal, provinciaal, gewestelijk en ook internationaal niveau. Kunnen meewerken aan een uniek gebied dat leefbaar is voor zijn bewoners, zich kan weren tegen klimaatveranderingen en duurzaam is.Maar tegelijk ook prachtig is om te bezoeken of kennis erover te kunnen uitdragen, maakt het de moeite om je voor in te zetten.”

Bewustwording door opruimen

Een derde heel belangrijke pijler binnen haar werkpakket is de zwerfvuilproblematiek in de natuurgebieden van het RivierPark Maasvallei. De Maas van het RivierPark Maasvallei, is de grens tussen Nederland en België en wordt ook wel de gemeenschappelijke Maas genoemd.

Na de overstromingen van 1993 en 1995 hebben de Vlaamse Waterweg en Rijkswaterstaat besloten om dit stukje Maas meer ruimte te geven en zo aan hoogwaterveiligheid te doen. Hierdoor zijn zomerdijken afgegraven en oevers verlaagd. De Maas kan dan bij hoogwater (na veel neerslag) een ruimere bedding innemen, waardoor de Maas aan kracht verliest, noodzakelijk voor de veiligheid van de dorpen en dijken. Het gevolg hiervan is wel dat zich heel veel afval ook op de oevers kan afzetten en dus achterblijft bij laag water. “Dit zwerfafvalprobleem is ook waarom ik ben betrokken ben bij het LIVES-project”, gaat Sofie verder. “Sinds 2012 wordt de zwerfvuilproblematiek aan de Maas op de Vlaamse oever door ons in beeld gebracht. Samen met de Maasgemeenten, gebied- en natuurbeheerders en de afvalintercommunale Limburg.net wordt er jaarlijks een opruimactie georganiseerd: Maas.net. Wij brengen de partners hiervoor jaarlijks 2 keer samen, informeren over de activiteiten en communiceren naar buiten toe. Verder verzamelen we de info.

Sinds 2017 gebeurt dit grensoverschrijdend met Nederland en het project Schone Maas en nu dus ook binnen LIVES. Vanuit Schone Maas worden ook opleidingen georganiseerd om het afval op de oevers van de Maas te tellen en te analyseren. Samen met Schone Maas en de partners van het RPMV informeren we de bewoners van het RPMV, de bezoekers en beleidsmakers. Naast bewustmaking, het opruimen en het afvalonderzoek wordt er ook gewerkt aan sensibilisering. Dat past volledig binnen het LIVES-project, waarmee we ook toe willen naar een zoveel mogelijk gezamenlijke aanpak van het zwerfvuilprobleem maar ook werken aan het vergroten van het besef bij burgers dat er iets moet veranderen in ons gedrag.”

Meer aandacht voor afval langs en in onze rivieren

Het is geweldig om te zien hoe mensen hier vrijwillig aan meewerken om andermans afval op te ruimen. Het zou fantastisch zijn als dit meer op grote schaal kan gebeuren en verder wordt ondersteunt. Maar ook dat de pers  en media-aandacht gaat naar al onze rivieren. Sofie: “Het is niet enkel het probleem aan zee, niet enkel de Schelde, niet enkel in Antwerpen. Soms vergeten we wel eens wat de Maas voor zowel Nederland als België betekent. Dat het al begint bij het afvoerputje aan de school, waar een sigarettenpeuk in verdwijnt, het tennisballetje in dat klein beekje achter de sportclub, het stinkend billenpoetsdoekje toch maar ‘effe’ door het toilet spoelen (lees hier meer over het effect van billendoekjes in de natuur) of het blikje net naast de afvalbak achterlaten. Ook zouden alle instromen en stuwen aan de Maas meer aandacht moeten krijgen. In plaats van op bepaalde momenten het afval te ruimen, zou er meer aandacht in onderhoud en opvangen van het grootste deel van het afval moeten zijn. Daarnaast moeten we ervoor zorgen dat we meer inzicht krijgen in de verschillende afvalkanalen om te kijken welke we kunnen ‘beheersen’ en aanpakken. Het is belangrijk dat we blijven communiceren over wat er gevonden wordt en waar we ons gedrag zeker op moeten wijzigen. Meest belangrijk hiervoor is dan dat er voldoende capaciteit en budget beschikbaar is om hier continue aan door te kunnen werken met de verschillende partners over de grenzen heen. We moeten blijven investeren en innoveren in een duurzame en haalbare maatschappij op alle vlakken zowel op beleid, als aanpak, sensibilisering , …. We zijn er nog lang niet, maar de wil is er gelukkig wel.”

Wil je meer weten over het Rivierpark Maasvallei en het Regionaal Landschap Kempen en Maasland klik dan hier!